TUNNEL 14
Γνωρίζω ότι δεν έχω παρακολουθήσει εξ'αρχής την δουλειά που γίνεται γι'αυτό το πρότζεκτ, γι'αυτό σας παρακαλώ να μου επισημάνετε τα σημεία που έχω τυχόν παρανοήσει.
Χρειάζομαι να επεξηγήσω ποιά είμαι και ποιοί λόγοι με ωθούν να θέλω να δουλέψω στο Τούνελ 14- θα ήθελα επίσης να μάθω τα δικά σας κίνητρα. Θα εξηγήσω τι εννοώ πάραυτα.
Τα θέματα κοινωνικοποίησης και το τι σημαίνει με όρους πραγματικής κοινωνίας αλλά και ψυχολογικά, να αισθάνεται κανείς ότι συμπεριλαμβάνεται ή ότι είναι αποκλεισμένος από μια κοινότητα, είναι ζήτημα που αυτή τη στιγμή με απασχολεί προσωπικά με ένταση. Ας μην ξεχνάμε ότι είμαι μετανάστης –αν και "προνομιούχα". Ως εκ τούτου, έχω αισθανθεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κανείς προκειμένου να κτίσει γέφυρες με τον ελληνισμό, μια κατά τα φαινόμενα ομογενή πολιτισμική κοινότητα. Μια κοινότητα που αν κατάλαβα καλά από τα λεγόμενα του Χάρη, θέτει με πάθος την έμφαση στους δεσμούς αίματος αντί της εδαφικής/γεωγραφικής συγκυρίας.
Έχω και μια άλλη, προσωπική σύνδεση με το θέμα. Ο μικρός μου αδερφός είναι μαύρος.
Έχω μελετήσει αρκετά λεπτομερώς τα θέματα που σχετίζονται με την φυλή και το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων στις ΗΠΑ και έχω παρακολουθήσει από κάποια απόσταση την αρθρογραφία όσων ενασχολούνται με ζητήματα ταυτότητας/φυλής (identity/race). Έχω να πω αρκετά πράγματα από αυτή τη σκοπιά.
Δεν υπάρχει σχεδόν καμιά σύνδεση ανάμεσα στους Αφρικανούς μετανάστες που ήλθαν στην Ελλάδα εν μέσω (τραυματικών) οικονομικών και πολιτικών συγκυριών και τις άκρως τραυματικές συνθήκες που καθορίζουν το έδαφος πάνω στο οποίο μεγάλωσαν οι Αφρο-αμερικανοί. Η δουλία στις ΗΠΑ ήταν θεσμός. Η τραυματική αυτή ιστορική κληρονομιά έχει ποτίσει την αμερικανική συνείδηση με πολύ διαφορετικό τρόπο. Συμφωνώ απόλυτα με την Χριστίνα σε αυτό. Νομίζω ότι είναι δυνάμει επικίνδυνο να υπάρξει σύγχυση αυτών των πραγμάτων και ότι χρειαζόμαστε να δούμε την συγκεκριμένη κατάσταση όπως την βιώνουμε εδώ.
Προφανώς, θα μπορούσε κανείς να συνδέσει περιστασιακά την Ρόζα Παρκς με κάποιον έγχρωμο στο λεωφορείο- αλλά η εμμονή σε μια τέτοια σύνδεση κινδυνεύει να πάρει κάποιου είδους ρατσιστικό χαρακτήρα. Ζώντας σε μια κατά κύριο λόγο λευκή κοινότητα, είναι τάχα μοιραίο να συνδέουμε όλους τους έγχρωμους που παίρνουν λεωφορεία με την Αμερικανική ιστορία κοινωνικού διαχωρισμού με βάση το χρώμα; Τί μπορεί να σημαίνει κάτι τέτοιο για μας τους ίδιους;
Θα ήθελα να επιμείνω σε αυτό. Στις δικές μας σχέσεις με τους έγχρωμους/μειονότητες/ξένους που υπάρχουν στην κοινωνία αυτή και τα κίνητρα που μας ωθούν να δουλέψουμε πάνω σε αυτό το θέμα. Είναι εύκολο να προβάλλει κανείς προσωπικά συναισθήματα και φόβους πάνω σε ολόκληρες κοινωνικές ομάδες και είναι σημαντικό να έχουμε συνείδηση του δικού μας "υπόγειου" ρατσισμού- όσο κι αν διακατεχόμαστε από καλές προθέσεις. Γι'αυτό το λόγο θα ζητούσα από όλους να εξετάσουμε τι ακριβώς σκεφτόμαστε όταν βλέπουμε σε δημόσια μέσα μεταφοράς ή στον δημόσιο χώρο να μετακινούνται έγχρωμοι συμπολίτες μας. Θα ήθελα να ξέρω τι λένε για μας οι σκέψεις που κάνουμε γι'αυτούς.
Θα ήθελα να μιλήσω για τον μικρό μου αδερφό, αν και γνωρίζω ότι αυτό αποτελεί αυθαιρεσία:
Ως έφηβος, είχα καταλάβει παρατηρώντας τον ότι ήθελε να αγνοήσει πλήρως κάθε αναφορά στην διαφορετικότητά του. Ήθελε, αν ήταν δυνατόν, όλο το φυλετικό ζήτημα να πάψει να υπάρχει. Ήθελε απλά να ενσωματωθεί. Την ίδια στιγμή, η οικογένειά του αισθανόταν υποχρεωμένη να του θέτει το ζήτημα- αλλά γιατί; Φοβόμασταν γι'αυτόν. Ανησυχούσαμε. Είχαμε τις δικές μας ενθυμήσεις διακρίσεων. Θέλαμε να τον προετοιμάσουμε… Και αφήναμε τους φόβους μας να μας καθοδηγούν. Μήπως θα ήταν καλύτερο γι'αυτόν να είχαμε χαλαρώσει και να παίρναμε τα πράγματα όπως έρχονταν μέρα με τη μέρα;
Ανησυχώ μήπως παρασυρθούμε κατά τρόπο παρόμοιο και στο πρότζεκτ με τα παιδιά.
Έχοντας πει όλα αυτά, νομίζω ότι στην Ελλάδα υπάρχει ρατσισμός σε εντελώς ασυνείδητο επίπεδο και σε απίστευτο βαθμό. Συγχωρήστε τις γενικεύσεις μου σε αυτό το σημείο- εννοείται ότι δεν εκφράζω συλλογικές κρίσεις! Έχω όμως παρατηρήσει ότι πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι είναι ανεκτικοί και όχι ρατσιστές, αλλά παρ'όλ'αυτά, άκριτα και αυθόρμητα, διαρκώς περιθωριοποιούν τον "άλλο" με μικρά σχόλια και χειρονομίες. Το βάθος αυτής της περιθωριοποίησης είναι σοκαριστικό. Ίσως εξ'αιτίας έλλειψης εμπειρίας, οι Έλληνες μοιάζουν να μην έχουν κατακτήσει μια συνείδηση της καρδιάς του προβλήματος. Νομίζω ότι ένα τέτοιο βήμα συνειδητοποίησης του δικού μας ρατσισμού είναι ζήτημα ουσίας. Παρ'όλα τα προβλήματα σε σχέση με τον "ορθά πολιτικό" λόγο και δράση όπως αποτυπώνονται και γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης στις ΗΠΑ, υπάρχει εδώ ένα ζητούμενο. Η προσεκτική χρήση της γλώσσας προάγει την συνείδηση και τον σεβασμό απέναντι στις μειονότητες με όρους που καθορίζουν οι ίδιοι.
Σε σχέση με αυτή την ιδέα –προσβλέποντας στον αυτοπροσδιορισμό των μειονοτήτων- θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε το ζήτημα των παιδιών σε αυτό το πρότζεκτ. Τί θέλουν; Πώς θέλουν να τους βλέπουμε και να τους απευθυνόμαστε; Θα μπορούσαμε ίσως να προσδιορίσουμε σχήματα που θα διευκόλυναν την έκφρασή τους, αλλά από κει και πέρα, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να "ακούμε".
Δεν καταλαβαίνω ακόμη ποιος είναι ο ρόλος των παιδιών σε αυτό το πρότζεκτ και νομίζω ότι χρειάζεται να γίνει σαφής. Δουλεύουμε ΜΑΖΥ τους; Είναι συνεργάτες;
Δυστυχώς, μοιάζει αρκετά δύσκολο να καταφέρουμε κάτι τέτοιο σε σημαντικό βαθμό καθώς πιέζει ο χρόνος, αλλά από την άλλη δεν είναι και ακατόρθωτο (μήπως τυχόν θα μπορούσε να επεκταθεί το πρότζεκτ;). Η στην άλλη περίπτωση, απλά τους κατευθύνουμε; Δηλαδή, παίρνουν μέρος σε ένα έργο που διευθύνουν ενήλικες; Πρόκειται για κοινωνική/ καλλιτεχνική θεραπευτική πρωτοβουλία; Σε αυτή την περίπτωση ποιοί είναι οι στόχοι;
Θα ήμουν ευγνώμων αν κάποιος με βοηθούσε να καταλάβω που βρισκόμαστε σε σχέση με όλα αυτά προς στιγμήν, ή αν απλά μοιραστούμε τις σκέψεις μας για το επιθυμητό.
Έχω κάποιες προτάσεις για θεατρικό παιχνίδι με τα παιδιά, προτάσεις που βασίζονται στην τεχνική θεάτρου σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών του Augusto Baal. Μου φαίνεται ότι θα ήταν ενδιαφέρον αν συμμετείχαμε στη δράση μαζί με τα παιδιά, ή τουλάχιστον στο θεατρικό παιχνίδι προετοιμασίας, για να αποκαλύψουμε τις δικές μας ενδόμυχες σκέψεις.
Πρόκειται για ένα θέμα μεγάλης σημασίας που αποτελεί πρόκληση!
Περιμένω ν'ακούσω τις σκέψεις σας.
Σας χαιρετώ
Τζένιφερ
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
3 comments:
Hi Jen
All I can tell you is that most of us enjoy critical thought, but some would also suggest that we have to be constructive and come up with specific suggestions and assume responsibilites instead of expressing fears and being negative. Personally, I find that you do both in your letter.
Personally, I like your letter, but maybe I could point out that the kind of racism you see in greeks is inherent in all groups that feel defensive in the face of changing realities. It's provincial mistrust of the stranger. They would equally mistrust anyone that seemed different, like they would in all provincial towns all over the world. They would accept you as a passing visitor with money to spend or something to offer them, but not as one to share life with.
It's totally different from institutionalized slavery. Different from racially conscious discrimination. Different from what you have in nations with colonial past. It's pure provincialism not conscious political apartheid, but, it can become quite dangerous under the actual circumstances. In the case of greeks, it has recently acquired the characteristics of "pimping" -can't find a better word, as they have slowly come to understand that foreign workers are profitable, a bargain in our affairs as long as they stay inferior socially. We are probably getting used to the comfort of a social caste that works for less and asks for nothing but the basic. This is the economics and the basis on which to build a racist ideology, institutionalize racism, at least on a practical, an unsaid level, like an agreement under the table. Then, the greeks will probably look for a party to vote that will favor such interested schemes of social cooking. National Front /Lepenist, Berlusconian and other populist versions of politics are a combination of fear, mistrust and self-interest that seem to infiltrate nowadays into the adjacent conservative and neoliberal political parties, be it only to exploit people's insecurity and draw their vote.
We can't get the kids in tunnel 14 messed up with too much analysis on politics etc, we need to be very specific. I think that the specificity they demanded themselves (or rather, their parents), was to draw attention to their problematic status as far as civil rights are concerned. Their problem is that they have been born here and they go to greek school, but their status is that of a foreigner. Eventually, they will be asked to justify their staying here and provide certain data that shows they can sustain themselves etc
This is bound to change. And we want to help. All this concerns the second generation of immigrants, born in this country. Naturally, the kids would like the whole problem of difference to go away and live their lives like all kids. This is what one of the guys said. I told him that I'm sure he can make all problems go away and live his life as he wants because he is intelligent and motivated, but, he should also think of people who can't help their kids and of other kids who may be less confident and who might suffer if we don't do something to improve things for all of us etc
Maybe you could expand on the subject of a workshop with us to start with, before having one together with the kids! :)
Hi memberx?
thanks for your comments and yes I would like to be involved in specific suggestions and responsibilities. I'm sorry if my letter came across as negative. I guess this also represents my incomplete understanding of all the facts of the project so far, and for that I apologize. I wanted to begin to articulate some thoughts and put them out there for debate as a way to begin to be more involved in the substance of the project.
I agree with your points about provincialism and it being totally different from institutionalized slavery and I also agree that this kind of provincialism can become dangerous. Obviously I would like very much to join in activities that dismantle that possibility and that create understanding.
My comments about motivations and about examining ourselves was actually not meant to be negative. I would like to correct that impression. I think, actually, that it is important work for each person to do and a very challenging and positive work to be involved in. Yvonne Rainer made the suggestion that we are all "recovering racists", meaning, I believe, that the process of understanding yourself and belief system in the face of difference is an on-going work. And I believe that to examine the stereotype that has constituted ourselves is an important political act in the project of coexistence with others. It was in this spirit that I made my comments.
I would love to share some workshop ideas with everyone. Also, as I will (try!) to discuss on Friday, Despoina is interested to become involved with the Tunnel 14 project. We spoke about the possibility of making a movement workshop with the kids when she arrives.
I'm looking forward to more...
Η τέχνη του κουράγιου
(της Μέλιννας Καμινάρη)
«Υπάρχει ένα ολοένα αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων που κάνει σιωπηλά, κάτι πολύ ενδιαφέρον και συναρπαστικό, προσπαθώντας να δώσει κουράγιο ο ένας στον άλλο. […] Τίποτα δεν είναι πιο δύσκολο από το να αποκτήσει κανείς αυτοπεποίθηση χωρίς να γίνει αλαζόνας. Αυτή είναι η βάση όλων των αξιόλογων κατορθωμάτων. Χρειαζόμαστε την τέχνη για να δείξουμε πως καλλιεργείται το κουράγιο. Και αν οι διάσημοι καλλιτέχνες είναι υπερβολικά βασανισμένοι για να το γνωρίζουν, τότε θα πρέπει να το κάνουμε χωρίς αυτούς, να συνειδητοποιήσουμε ότι κι εμείς οι ίδιοι είμαστε καλλιτέχνες , οσοδήποτε ταπεινοί, κι ότι το να κάνουμε διάλογο στην εποχή μας είναι η ύψιστη τέχνη.»
Theodore Zeldin
Το βιβλίο του Zeldin μιλάει για την τέχνη της συζήτησης η οποία καλλιεργεί το κουράγιο. Ζούμε σε μια εποχή που έχουμε ανάγκη από αισιόδοξους ανθρώπους, ανθρώπους συγκροτημένους που να ξέρουν να δίνουν, αλλά και από φωτογραφικά έργα που να το απεικονίζουν. Ο Zeldin μας προτρέπει να δημιουργήσουμε έργα που να δίνουν κουράγιο. Έργα που να δείχνουν το πώς μπορούμε να βελτιωθούμε μέσω δημιουργικών συζητήσεων με τους ανθρώπους που βρίσκονται δίπλα μας. Έργα που να μας κάνουν να αιστανθούμε ότι δεν υπάρχουν μόνο αξιοκαταφρόνητοι και ποταποί άνθρωποι γύρω μας, αλλά και θαρραλέοι και ελπιδοφόροι, άνθρωποι που μπορούν να μας εμπνεύσουν.
Βλέπουμε συχνά έργα δημιουργών που απεικονίζουν την βία, την απελπισία, την ασυναρτησία, την ασυμφωνία, το αδιέξοδο. Τα περισσότερα από αυτά τα έργα όμως μας κάνουν να νιώθουμε ακόμα πιο ανίσχυροι και αδύναμοι.
Η συζήτηση με έναν άνθρωπο που νοιάζεται για μας, μπορεί να μας αλλάξει την ιδέα του τι είναι ωραίο και κάνοντάς το αυτό μας αλλάζει και σαν ανθρώπους. Μέσα από συζητήσεις με ανθρώπους που εκτιμάμε, σεβόμαστε και θεωρούμε ισότιμους με μας, παίρνουμε κουράγιο. Κουράγιο, που θα πει οτι εξελισσόμαστε συναισθηματικά και πνευματικά, ότι αποκτάμε αυτοπεποίθηση χωρίς να γινόμαστε αλαζόνες.
Έχουμε ανάγκη από δημιουργικά, «ζωντανά» μυαλά που διαισθάνονται τις ενδιαφέρουσες ιδέες που κυοφορούν οι εμπνευσμένες συζητήσεις και τις μετατρέπουν σε έργα τέχνης, χωρίς περιττούς συναισθηματισμούς, χωρίς αυταρέσκεια.
Αν δεν θέλουμε να συνεχιστεί η απλή επανάληψη της απεικόνισης της ανυμπόριας και της σύγχυσης της εποχής μας, έχουμε ανάγκη από έργα που να αναδεικνύουν την τέχνη του κουράγιου.
(αναδημοσίευση από το περιοδικό «Φωτογράφος», στήλη «Φωτογραφήματα», τεύχος 144, Δεκέμβριος 2005)
Αχ… αυτός ο «Άλλος»!
«Τα στερεότυπα είναι μια ακατέργαστη σειρά από νοητικές αναπαραστάσεις του κόσμου… Διαιωνίζουν μια ανάγκη διαφοροποίησης μεταξύ ‘του εαυτού’ και του ‘αντικειμένου’, το οποίο καθίσταται ο «Άλλος»… Μπορούμε να κινηθούμε από τον φόβο στον δοξασμό του «Άλλου», από το να τον αγαπάμε στο να τον μισούμε. Όπως μια εικόνα αλλάζει έτσι αλλάζουν και τα στερεότυπα.»
Sander Gilman, “The Deep Structure of Stereotypes”
Οι δράσεις της «Κοινότητας Ανοικοδόμησης» έχουν ως σημείο εκκίνησης την τέχνη του κουράγιου καθώς και την συμφιλίωση με τις διαφορετικότητες που υπάρχουν γύρω μας. Πρόκειται για ένα συνεχή αγώνα να καταρριφθούν τα στερεότυπα του καθενός μας, προσπαθώντας όμως ταυτόχρονα αυτό να μην δημιουργήσει καινούργια στερεότυπα –όπως συχνά συμβαίνει με την υιοθέτηση παντός είδους δογμάτων/ ντιρεκτίβων/ κατευθύνσεων/ ψυχαναγκαστικών/ συμφεροντολογικών/ εξουσιαστικών τάσεων.
Για τον ψυχικά υγιή, όταν η αγωνία του αγνώστου υποχωρήσει, υποχωρεί και η στερεοτυπική ερμηνεία αφήνοντας την θέση της στην αποδοχή του διαφορετικού, ενώ για τον παθολογικά νοσούντα το στερεότυπο εξυπηρετεί την ανάγκη του να θέτει γραμμή διαφοροποίησης σε κάθε αντιπαράθεσή του με τον έξω κόσμο, από φόβο ότι θα χάσει την υπόσταση, θέση και εξουσία που κατέχει (Gilman).
Ο σκοπός είναι να μπορούμε να διαμορφώνουμε την πορεία ανά πάσα στιγμή ανάλογα με τις ανάγκες και τις αλήθειες των «άλλων» με τις οποίες βρισκόμαστε συνεχώς αντιμέτωποι, αλλά και χωρίς να αγνοούμε και τις δικές μας προσωπικές βιωματικές αλήθειες οι οποίες κι αυτές βρίσκονται σε συνεχή διαμόρφωση. Ο «άλλος» δεν είναι μόνο ο αφρικανός, ο μη ευρωπαίος, ο μη χριστιανός. Ο «άλλος» μπορεί να είναι ο εαυτός μας ο ίδιος, ή, ενίοτε ο μη κουλτουριάρης, ο «βολεψάκιας», ο νεοέλληνας κτλ. Για τον καθένα από μας ο «άλλος» είναι μια προσωπική του ιστορία. Το ερώτημα που τίθεται είναι: θα μπορέσουμε να εγκαταλείψουμε τις εγωιστικές, συμφεροντολογικές και κουτοπόνηρες αντιλήψεις μας; Θα μπορέσουμε να καλλιεργήσουμε την εξυπνάδα μας και με ανοιχτό μυαλό, όλοι, να προσπαθήσουμε έστω να «χωρέσουμε» και να κατανοήσουμε τις ιδιαιτερότητες τις δικές μας και των «άλλων»; Το σίγουρο είναι ότι σε αυτό το παιχνίδι, θα πρέπει να είμαστε διατεθειμένοι κάτι να χάσουμε, αλλά μόνο έτσι θα μπορέσουμε κάτι να κερδίσουμε.
Αν μαζί από κοινού –με τις ιδιαιτερότητες του ο καθένας- πορευτούμε προς το μέλλον, σε μια δημοκρατική βάση χωρίς αντιπαλότητες αλλά με σεβασμό, τότε θα καταφέρουμε το δίκαιο το δικό μας και το δίκαιο των «Άλλων» να γίνει ένα κοινό δίκαιο για όλους.
Μέλιννα Καμινάρη
Post a Comment